Fotoğraf: Doğu Eroğlu
Zorunlu askerliğini Elazığ’da
yapan Emek Partili Mazlum Aksu, “G-3 piyade tüfeği ile intihar”
furyasının son kurbanı oldu. Aksu’nun 5 kilogramdan ağır tüfeği şakağına
dayayarak intihar ettiği iddiası, 2012’da G-3 tüfeğinden çıkan iki
kurşunla intihar ettiği ileri sürülen Yılmaz Çelgin’i, 2010’da hayatını
kaybeden Serhat Yıldız’ı ve 2011’de G-3’ten çıkan kurşunun kafasının
arkasından girmesiyle intihar ettiği söylenen Uğur Pamuk’u akıllara
getirdi. Ensesinden giren kurşunla intihar eden, intihar ettiği nöbet
kulübesinde kan izine veya kurşun deliğine rastlanmayan Uğur Pamuk’un
babası Mehmet Reşat Pamuk, “kışlada intihar”ın arkasında yatanları ve
iki yıldır süren adalet arayışını Türkiye’den Şiddet Hikayeleri’ne
anlattı.
Röportaj: Doğu Eroğlu
Uğur’un askerliği süresince üstleriyle herhangi bir sorun yaşadığı veya kötü muamele gördüğü oldu mu?
Acemi askerliğinden sonra Uğur’u, Iğdır
Özdemir Karakolu’na kendi ellerimle teslim ettim. Maddi ya da manevi
hiçbir sorunu yoktu diye biliyorduk. Ancak sonra arkadaşlarından bazı
şeyler öğrendik. Uğur bize anlatmıyormuş ama Iğdır’da çok eziyet
çektirmiş komutanları; dövmüşler, küfretmişler, nöbet çizelgesinde
olmamasına rağmen defalarca tek başına nöbete göndermişler. Hatta bir
seferinde arkadaşı duruma itiraz edip, “Listede ismi yok, neden gönderiyorsunuz” diye sormuş. “Bölük komutanının emri” demişler.
Komutanlarla olan anlaşmazlığın sebebini öğrenebildiniz mi?
Anlaşmazlıkları uzun zamandır varmış ama
bizim bildiğimiz tek olay, karakoldaki aracın kaza yapması üzerine
yaşananlar. Özdemir Karakolu’nun arabası kaza yapınca alay komutanı Hasan Nevzat Taşdeler
askerlerden para toplamış. Uğur ve birkaç kişi bu keyfi uygulamaya
itiraz edip para vermemişler ama Diyarbakırlı ve Kürt olduğu için
özellikle Uğur’u dövmüş komutan. “Senin askerliğini bitirtmeyeceğim” demiş. Bu olay olduğunda Uğur’un terhis olmasına yaklaşık 20 gün vardı.
Bu olanları Uğur akrabalarına veya kışla dışındaki arkadaşlarından birine anlatmış mı?
Vurulmasından üç gün önce amcama telefon edip, “Amca durumum kötü, komutanlar beni öldürecek” demiş. Amcam, “Oğlum, durum o kadar kötüyse kaç ya da babana haber ver” diye cevap vermiş. Uğur da, “Babamı ararsam benden önce onu öldürürler”
diye konuşmuş. Bize söylememesi için tehdit ediyorlarmış yani. Bu
konuşmadan da çok sonra haberimiz oldu. Son telefon görüşmemizde
terhisine yakın Iğdır’a geleceğimi, Diyarbakır’a birlikte döneceğimizi
söyledim. Uğur bunun üzerine, “Baba sen gelene kadar…” dedi. Ne anlatmaya çalıştığını anlayamadım ama içime çok dert oldu. Tekrar aradım, “Ne demek istedin” diye sordum. “Boşver, bir şey yok” dedi.
Komutanla Uğur arasındaki husumeti, Uğur’un infazına vardıran olay neydi?
Uğur 22 Nisan 2011’de öldürüldü. O
sırada yaklaşan genel seçimlerden ötürü ülkede gerilimli bir hava vardı
ve Diyarbakır’da da her gün olaylar çıkıyordu. Yemekhanede akşam yemeği
yendiği sırada televizyonda Diyarbakır’da olanları gören Rizeli bir
asker, “Kürtler şöyle, Kürtler böyle” diyerek küfretmeye başlamış. Uğur da, “Ben de Diyarbakırlı ve Kürt’üm. Benim yanımda küfretmeye utanmıyor musun?”
deyip kızmış ve kavga etmeye başlamışlar. Çok geçmeden Uğur’u
komutanlar çağırmış. Uğur’u apar topar götürmüşler ve bir daha onu sağ
gören olmamış. Yediği yemeği bile bitirememiş; otopsi raporunda
midesinde 50 gram kuru fasulye tespit edilmiş. Yani iki kaşık ya yemiş
ya yememiş.
Türkiye’de
kullanılan yaklaşık 4 buçuk kilogram ağırlığında, 1 metre uzunluğundaki
G-3 piyade tüfeği. Fotoğraf: Murat Kibritoğlu – DHA
İnfaz nasıl gerçekleşmiş?
Kömürlüğe götürüyorlar. Diz çöktürüp,
kafasını yere bastırıyorlar. Ensesinden bir el ateş etmişler, kurşun
kafasının ön tarafından çıkmış. Ertesi sabah saat 09:00’da cenazesini
nöbet kulübesine götürüp üzerine tüfeğini bırakmışlar. Akşam 18:30’da da
telefonla “Uğur kendini nöbet kulübesine kilitleyip G-3 tüfeğiyle intihar etmiş” diye haber verdiler. İntihar ettiyse durumu bildirmek için niçin akşamı beklediler bilmiyorum. Haberi alır almaz yola çıktık.
Karakola vardığınızda nasıl bir manzarayla karşılaştınız?
Karakola gittiğimizde cenazemizi
Malatya’ya yollamışlardı bile. Karakolun ışıkları yanmıyordu; bütün
lambaları söndürüp herkesin eline fener vermişlerdi. Biz olay yerini tam
göremeyelim diye kendilerince böyle bir önlem almışlar. Avukatımızla
birlikte Uğur’un intihar ettiği iddia edilen kulübeye gittik. Nöbet
yerinde ne bir kan lekesi, ne de bir kurşun izi vardı. Çok güçlü bir
silahtır G-3, o küçücük nöbet kulübesinde patlasa her yer parçalanırdı.
Halbuki bir cam bile kırılmamıştı. Avukat, “Yüzde yüz bu çocuk burada intihar etmemiş”
dedi. Komutanlar da Uğur’u kulübede bulduklarını söylediler. Telefonda
kapının kilitli olduğunu söylemişlerdi ancak kulübede ne kapı vardı, ne
de kapının takılacağı kasa. “Hani kapı?” diye sorduk, “Çıkarttık” dediler. “Bu kapının takıldığı kasa nerede?”
dedik, cevap veremediler. Olayın telaşından ne yapacaklarını
bilemememişler, belki de bizim o kadar çabuk geleceğimizi tahmin
edemediklerinden hazırlık yapamamışlar. Olay yerinin tertemiz oluşu da,
kapı meselesi de cinayetin dellileriydi ama devlet gözünü kapatıyor. G-3
silahıyla bir metrekarelik kulübede intihar edemezsin. G-3 çok ağır bir
tüfektir, silahı ensene dayayıp bir yandan da tetiğe basabilir misin?
Yapamazsın. Kendi ensesine tüfekle ateş edebilir mi bir insan? Diz
çöktürmüşler, sıkmışlar…
Komutanlarla ilk görüşmenizde neler konuşuldu?
İlk karşılaştığımızda eşim tugay komutanına, “Çocuğumu büyüttüm, askere gönderdim. Niye? Sen öldüresin diye mi?” dedi. Komutan da, “Çocuğunu buraya göndermesen Kandil’e gönderecektin”
diye cevap verdi. Kandil’in yolunu çocuğum da biliyordu, ben de
biliyordum. Gönderecek olsaydım gönderirdim, kendisi de gitmek isteseydi
giderdi zaten. Askerliği seçti; şerefiyle, namusuyla sonuna kadar geldi
ama öldürdüler. Uğur Diyarbakırlı ve Kürt olduğu için ona bunu
yaptılar. Askerliğinin sonuna gelen çocuk niye intihar etsin?
Uğur’un birlikte askerlik yaptığı arkadaşlarıyla konuşma fırsatı bulabildiniz mi?
Komutanlarla görüştükten sonra Uğur’un
arkadaşlarıyla konuşmak istedim. Beni yemekhaneye götürdüler. Manzara
şu: 20 tane askeri oturtmuşlar, karşılarına da binbaşıdan alay, tugay
komutanına kadar 50 tane subay dizilmiş. “Uğur’un arkadaşı kimdir?” dedim, korkudan kimse sesini bile çıkartamadı. Ben de kızdım, “Hiç mi bu masalarda beraber yiyip içmediniz? Hiç mi arkadaşlığınız olmadı?” dedim. Subayları göstererek, “Bunlardan mı korkuyorsunuz!” diye sordum. Sonra bölük komutanları tek tek sormaya başladı: “Ahmet, sen kalk. Uğur intihar etmedi mi?” “Öyle komutanım.” “Mehmet sen söyle.” “Doğrudur komutanım.” Bölük komutanı sordukça askerler başlarını salladılar.
Cenazeyi niçin teslim alamadınız? Uğur’un cenazesini memleketi Diyarbakır yerine niçin Malatya’ya gönderdiler?
Haberi aldığımızda, cenazeyi Malatya’ya göndereceklerini söylemişlerdi. Yol boyunca komutanlara, “Ben gelene kadar bekleyin, cenazemi kaldırmayın” diye yalvardım. Komutan topu savcıya atınca savcıyı aradım. “Çocuğumu askere gönderdim, devlet çocuğuma sahip çıkmadı. Hiç değilse cenazesini teslim almama izin verin” dedim. “Haddini bil”
deyip telefonu yüzüme kapattı. Malatya’ya niye gönderdiklerini de
sonradan anladım. Diyarbakır’da da Adli Tıp var, ama Uğur’u özellikle
Malatya’ya gönderdiler. PKK mensuplarının cenazelerini hep Malatya’ya
gönderirler, Uğur’a da dağdakilere yaptıkları muameleyi layık gördüler.
Bir asker vurulduğu zaman, komutanının yalandan da olsa gözyaşlarını
görüyoruz; merasim oluyor, yas tutuluyor, cenaze tabuta konup üzeri
bayrakla örtülüyor. Uğur’un cenazesini apar topar battaniyeye sarıp bir
arabanın arkasına atmışlar. Bu kadar vahşet, bu kadar nefret olur mu?
Uğur’u Malatya’dan battaniyeye sarılı halde teslim alıp Diyarbakır’a
götürdük, defnettik.
Uğur’un ölümüne ilişkin ayrıntılardan, size daha sonra gelen isimsiz mektup sayesinde mi haberdar oldunuz?
Asker arkadaşları bir ay sonra, Mayıs 2011’de bana isimsiz bir mektup gönderdiler. Mektupta, “Amca, siz o gün yemekhaneye geldiğinizde sizi gördüm. Gerçekleri size anlatırdım ama subayların korkusundan konuşamadım” deniyor. Uğur’un o gün nöbeti olmadığı, ölümünden sonra nöbet çizelgesinin yeniden düzenlediği anlatılıyor. “Olaydan
sonra komutanlar bizi toplayıp Uğur’un kendini vurduğunu, bu konu
hakkında konuşanın askerliğinin bitmeyeceğini, buradan sağ
çıkamayacağımızı söylediler” diye yazıyor. Uğur’un tezkere alan
arkadaşlarını hepsini bulup konuştum. Hepsi Uğur’un intihar etmediğini,
komutanlar tarafından öldürüldüğünü söylediler. Ahmet Uzuntaş isimli askerin infaza tanıklık ettiğini belirttiler. O kişiye de telefonla ulaştım. Bana, “Amca lütfen yanıma gelme, pasaportumu çıkarttım yurt dışına gidiyorum”
deyip telefonu kapattı. Bir daha da o numaradan kendisine ulaşamadım. O
mahkemede tanıklık etse belki olayın aslı anlaşılacaktı.
26 Nisan 2011 tarihli Özgür Gündem gazetesinden.
Yargı süreci nasıl ilerledi?
Hemen dava açıp basına durumu anlattım.
Komutan Hasan Nevzat Taşdeler, Yavuz Yarbay ve Ahmet Yüzbaşı sanık
olarak yargılanıyorlar. Ancak davada hala önemli bir gelişme olmadı.
Adli Tıp’tan gelen ilk rapor, intihara ilişkin herhangi bir delile
rastlanmadığını söylüyordu. Bu raporun mahkemeye ulaşmasından aylar
sonra, savcı ikinci bir rapor talep etti. O istemin üzerinden de 8 ay
geçti, hala bekliyoruz. Olayı kapatmak istiyorlar. Birinci raporda delil
yoktuysa ikinci rapor neden istendi?
Size gönderilen mektup mahkemeye delil olarak sunuldu mu?
Mektup, kimin yazdığı belli olmadığı
için delil olarak kabul edilmiyor. Uğur’un arkadaşlarının tanıklıkları
da, infaz anına şahitlik etmedikleri için bir anlam ifade etmiyor. İşin
gerçeği, Adli Tıp’tan gelen rapor ortadayken başka delile, tanığa gerek
yok. O daracık kulübede bir insanın G-3 tüfeğini ensesine dayayarak
intihar edemeyeceği raporda yazıyor. Uğur’un sözde intihar ettikten
sonra nöbet kulübesinde çekilmiş fotoğrafları var. Fotoğraflarda Uğur’un
sırtı ve kafasının duvara dayalı olduğu, tüfeği kucakladığı, namlunun
da kafasına değdiği görülüyor. Bu pozisyonla, komutanların iddiaları
çelişiyor; ensesine ateş edebilecek birinin öldükten sonra bu halde
durmayacağı raporda yazıyor. Uğur’u infaz edenler, aceleyle bir şeyler
tertiplemişler ama ne yaptıklarını kendileri de bilememişler.
Meclis Dilekçe Komisyonu’na
yaptığınız başvuru basının gündemine de geldi. Komisyon’un yaptığı
araştırmadan herhangi bir sonuç çıktı mı?
Her yere dilekçe yazmaya devam ediyorum.
Meclis Dilekçe Komisyonu’na, İnsan Hakları Komisyonu’na, Başbakanlığa,
Cumhurbaşkanlığına, Milli Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı’na
defalarca dilekçeler gönderdim. Cevapları hep aynı: “Araştırılıyor.” Belki evde yüz tane böyle iki satırdan oluşan cevap var. “Araştırılıyor”
diyorlar, başka da bir şey söylemiyorlar. Dilekçe Komisyonu’na yaptığım
başvuruyu basın gündeme getirdi ama işin aslı komisyon hiçbir şey
yapmadı. Başvurumu kabul ettiler, kayıt altına aldılar o kadar. Sizin
anlayacağınız, “Araştırılıyor.”
Davanın bundan sonrasına ilişkin beklentileriniz neler?
İkinci rapor da gelse, üçüncü rapor da
gelse gerçek değişmeyecek. Uğur’un intihar etmediğini söyleyen ilk
rapora rağmen, ikinci raporda intihar delili mi uyduracaklar? İkinci
raporda failleri aklamaya yönelik ifadeler olması halinde Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi’ne başvuracağız. Kendi davamız dışında, biz aile
olarak bu olayların son bulması için bir şey yapamayız. Çünkü biz
devletin gözünde bir hiçiz. Ancak sivil toplum örgütlerinin ve demokrat
basının çabalarıyla bu olaylar engellenebilir. Yeter artık, bu kan
dursun. Analar, “Çocuğum gitmiş, vatan sağ olsa bana ne!” diyorlar. Ben şimdiye kadar tüm çevremle kardeşçe yaşamışım. Çocuğunu büyütüp askere yollamışım, hiç uğruna öldürmüşler.
TSK bünyesinde zorunlu askerliğini
yaparken hayatını kaybeden, intihar ettiği öne sürülen pek çok kişi var
ve bu olaylar gün geçtikçe artıyor. Bu artışı nasıl
değerlendiriyorsunuz?
“Gençler askere gittiklerinde psikolojileri bozuluyor”
diyorlar. Psikolojileri bozuluyorsa mesulü yine askerdir. Psikolojisi
bozulduğu zaman sen o çocuğun annesine babasına telefon açtın mı? Hava
değişimine yolladın mı? İzin verdin mi? “Psikolojisi bozulup intihar etti”
diye bahane olmaz. Gerçek sebep, ölenlerin Kürt veya Ermeni olmaları,
öteki olmaları yani. Uğur vurulduktan sonra onlarca telefon geldi bana.
Arayanlardan biri, “Çocuğum uzman çavuştu, Kürt olduğu için öldürüp intihar süsü verdiler”
dedi. Uzman çavuş niçin intihar etsin? Beğenmiyorsa istifa eder gider
evine, zorunlu askerlik yapmıyor. O kadar çok kişi benzer hikayelerini
anlattı ki…
Zorunlu askerlik yapma yükümlülüğü olan başka çocuğunuz var mı?
Üç tane daha oğlum var ve hepsi de okuyor. Üçü de, “Ya
ağabeyimin başına gelenleri ortaya çıkaracaklar, adalet yerini bulacak,
ya da askere gitmem. Beni askere gönderirseniz kendimi öldürürüm”
diyor. Ağabeylerinin intihar etmediğini, öldürüldüğünü biliyorlar. Nasıl
gidecekler askere? Eğer bilsem ki Uğur Pamuk intihar etti, şerefim
namusum üzerine yemin ederim ki evimden çıkmam, “Allahım, kaderimiz buymuş”
deyip şükrederim. Birazcık şüphem olsa adaletin peşinden koşmam. Ama
yüzde yüz eminim ki çocuğumu vurdular. Sen kendini benim yerime koy.
Komisyon başkanı, Başbakan kendilerini benim yerime koysunlar. Diğer
çocuklarımı nasıl gönderirim askere?
Mehmet
Reşat Pamuk, dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle polis tarafından
öldürülen Cem Aygün’ün akrabalarının yargılandığı duruşma ertesinde
basın açıklamasında. Fotoğraf: Doğu Eroğlu
